اثر اندازه ذرات و الیاف نامحلول در شوینده خنثی غیرقابل هضم جیره بر عملکرد بره‌های پرواری

سابقه و هدف: الیاف نامحلول در شوینده خنثی (NDF)، به عنوان عامل پیش‌بینی مقدار مصرف خوراک مطرح شده است. به‌هرحال، تنظیم جیره با سطح ویژه‌ای از NDF بدون توجه به الیاف نامحلول در شوینده خنثی غیر قابل هضم (iNDF)، اثر قابل توجهی بر مصرف خوراک، قابلیت هضم و محتوای انرژی قابل متابولیسم جیره به جا می‌گذارد. بنابراین توجه به مقدار iNDF جیره در حیوانات پرتولید بسیار اهمیت دارد. از طرف دیگر، اندازه ذرات به طور انتخابی در شکمبه می‌مانند که توجیه کننده تفاوت در قابلیت هضم جیره‌های با مقدار ترکیبات شیمیایی مشابه است. بنابراین هدف از این آزمایش، ترکیب اثر اندازه ذرات و iNDF جیره و ارتباط آن با عملکرد بره‌های پرواری است. مواد و روش‌ها: در این آزمایش، تعداد 20 رأس بره‌ی نر نژاد لری با میانگین وزن 82/2± 15/25 کیلوگرم و سن مشابه (نزدیک به 8 ماه)، در یک طرح کاملاَ تصادفی در قالب فاکتوریل با 4 تیمار (در 5 تکرار) مورد استفاده قرار گرفته است. تیمارهای آزمایشی در این مطالعه شامل جیره‌هایی که از نظر محتوای NDF یکسان بوده اما حاوی: 1) یونجه با اندازه ذرات متوسط و مقدار iNDF کم، 2) یونجه با اندازه ذرات کوتاه و مقدار iNDF کم، 3) یونجه با اندازه ذرات متوسط و مقدار iNDF زیاد و 4) یونجه با اندازه ذرات کوتاه و مقدار iNDF زیاد بودند. مقدار iNDF با استفاده از میش‌های فیستولاگذاری شده و انکوباسیون شکمبه‌ای نمونه‌ها به مدت 288 ساعت محاسبه شد و مقدار الیاف موثر فیزیکی با استفاده از تکنیک الک‌های خشک تعیین شد. دام‌ها به‌صورت تصادفی انتخاب شدند و در جایگاه‌های انفرادی مستقر و پس از 14 روز عادت‌دهی به محیط و جیره‌ی آزمایشی به مدت 80 روز با دریافت جیره در حد اشتها، نگهداری شدند. مقدار مصرف خوراک روزانه اندازه‌گیری و وزن‌کشی دام‌ها هر 15 روز انجام شد. مقدار قابلیت هضم ظاهری ماده خشک و ترکیبات آلی جیره و نیز قابلیت هضم حقیقی، عملکرد شکمبه و ضریب تبدیل خوراکی محاسبه شد. یافته‌ها: نتایج حاصل از این بررسی نشان داد که بخش iNDF جیره بر مصرف ماده خشک، مصرف ترکیبات شیمیایی جیره و قابلیت هضم خوراک اثر معنی‌داری داشت اما اثر NDF موثر فیزیکی (peNDF) بر آن‌ها معنی‌دار نشد. جیره‌های حاوی iNDF بیشتر، مقدار مصرف خوراک بیشتر و قابلیت هضم ماده خشک کمتری داشتند، اما قابلیت هضم حقیقی بین تیمارها تفاوت معنی‌داری نداشت. اثر iNDF و ویژگی‌های فیزیکی الیاف و اثر متقابل آن‌ها بر فعالیت جویدن و نشخوار و کل فعالیت جویدن بره‌ها (دقیقه به ازای ماده خشک، دقیقه به ازای الیاف نامحلول در شوینده خنثی، دقیقه به ازای الیاف نامحلول در شوینده خنثی غیر قابل هضم، دقیقه به ازای NDF قابل هضم در کل دستگاه گوارش و دقیقه به ازای الیاف موثر فیزیکی) معنی‌دار بود اما اثر آن‌ها بر ویژگی‌های شکمبه (pH و غلظت نیتروژن آمونیاکی) معنی‌دار نبود. همچنین، اثر iNDF و peNDF بر عملکرد رشد بره‌ها معنی‌دار نبود اما اثر اندازه ذرات بر ضریب تبدیل معنی‌دار بود. نتیجه‌گیری: نتایج این آزمایش نشان داد که سطوح متفاوت اندازه ذرات و iNDF با وجود اینکه توانست بر برخی پارامترهای حیوانی موثر باشد اما نتوانست بر عملکرد تولیدی و رشد دام‌ها اثر بگذارد. نتایج نشان داد که iNDF نسبت به NDF، شاخص الیافی دقیق‌تری در تنظیم جیره‌های نشخوارکنندگان است.